Ο περιορισμός του δικαιώματος της ιδιοκτησίας λόγω δημόσιας ωφέλειας κατά την απαλλοτρίωση ακινήτων για την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ.1 και παρ.2 του Συντάγματος ορίζεται ότι: «1. H ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του Κράτους, τα δικαιώματα όμως που απορρέουν από αυτή δεν μπορούν να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος.  2. Κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνο για δημόσια ωφέλεια που έχει αποδειχθεί με τον προσήκοντα τρόπο, όταν και όπως ο νόμος ορίζει, και πάντοτε αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση, που να ανταποκρίνεται στην αξία την οποία είχε το απαλλοτριούμενο κατά το χρόνο της συζήτησης στο δικαστήριο για τον προσωρινό προσδιορισμό της αποζημίωσης. Αν ζητηθεί απευθείας ο οριστικός προσδιορισμός της αποζημίωσης, λαμβάνεται υπόψη η αξία κατά το χρόνο της σχετικής συζήτησης στο δικαστήριο.»

Το άρθρο 17 του Συντάγματος προβλέπει ως βασική προϋπόθεση του περιορισμού του δικαιώματος της ιδιοκτησίας την ύπαρξη δημόσιας ωφέλειας, ενώ αντίστοιχα το άρθρο 1 του ν. 2882/2001 ορίζει ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης είναι η επίτευξη δημόσιας ωφέλειας.  Με τον όρο δημόσια ωφέλεια εννοείται η εξυπηρέτηση του γενικού, του κοινωνικού συμφέροντος από κάθε άποψη, θετική ή αρνητική, άμεση ή έμμεση, καθώς και η κοινωνική και όχι απλά κρατική ωφέλεια[1]. Ο νόμος 2773/1999, ο οποίος ενσωμάτωσε την Οδηγία 96/92/ΕΚ στην ελληνική έννομη τάξη χαρακτηρίζει στο άρθρο 35 αυτού τα έργα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,  στα οποία, συμπεριλαμβάνονται τα έργα δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, κατασκευής υποσταθμών και εν γένει κάθε κατασκευής που αφορά την υποδομή και εγκατάσταση σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως δημόσιας ωφέλειας, ανεξάρτητα από το φορέα υλοποίησής τους.  Τα έργα αυτά, τα οποία υλοποιούνται προς επίτευξη της δημόσιας ωφέλειας πρέπει να συνάδουν με τις επιταγές του κράτους δικαίου και την αρχή της αναλογικότητας, ώστε σε κάθε περίπτωση να μην παραβιάζεται η κοινωνική χροιά της αόριστης έννοιας της δημόσιας ωφέλειας, η οποία ως λόγος περιορισμού του δικαιώματος της ιδιοκτησίας πρέπει να εξειδικεύεται και επιτυγχάνεται με μέσα πρόσφορα, αναγκαία και αναλογικά εν στενή εννοία, δηλαδή τα οφέλη της επιβολής αυτών να είναι περισσότερα από τις ζημίες που προκαλούν.

Χαρά Ζούκα, Δικηγόρος

info@efotopoulou.gr

[1] Η αναγκαστική απαλλοτρίωση, Κώστας Γιαν, Χορομίδης, σελ. 286,294