Προϋποθέσεις για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της ψευδούς καταμήνυσης του άρθρου 229 ΠΚ
Για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της ψευδούς καταμήνυσης του άρθρου 229 ΠΚ, απαιτείται: α) καταμήνυση ή ανακοίνωση ή αναφορά, β) η καταμήνυση να έγινε ενώπιον αρχής, γ) η καταμήνυση να αναφέρεται στη τέλεση από άλλον αξιόποινης πράξης ή πειθαρχικής παράβασης, δ) η καταμήνυση να αφορά σε άλλον, ε) η καταμήνυση να είναι ψευδής, δηλαδή αντικειμενικά αναληθής[1] και στ) δόλος του δράστη, συνιστάμενος στη γνώση του, κατά το χρόνο της καταμήνυσης, ότι το περιεχόμενο της καταγγελίας είναι αναληθές και αφορά σε αξιόποινη πράξη ή πειθαρχική παράβαση και στη θέληση να περιέλθει η αναφορά στην αρχή και να κινηθεί η ποινική ή πειθαρχική διαδικασία. Ενδεχόμενος δόλος δεν αρκεί σχετικά με το ψευδές της καταμήνυσης. Ο δράστης αρκεί να γνωρίζει και να θέλει την κίνηση της διαδικασίας κατά του καταμηνυθέντος, ως αναγκαία συνέπεια της πράξης του[2].
Η εγκληματική συμπεριφορά συνίσταται στην ψευδή καταμήνυση άλλου ή στην ψευδή αναφορά ενώπιον της αρχής ότι άλλος τέλεσε αξιόποινη πράξη ή πειθαρχική παράβαση. Απαιτείται καταμήνυση ή ανακοίνωση ή αναφορά είτε με τον τύπο του άρθρου 42 ΚΠΔ είτε με κάθε τύπο προφορικής ή γραπτής αναγγελίας, αν πρόκειται για αδίκημα που διώκεται αυτεπαγγέλτως ή για πειθαρχικό αδίκημα (ΑΠ 1274/2019 ΝΟΜΟΣ). Είναι αξιόποινη η πράξη που αποδίδεται στον μηνυόμενο όταν φέρει τα βασικά στοιχεία του άρθρου 14 ΠΚ ώστε να παρέχεται εύλογη αφορμή για ποινική δίωξη (ΑΠ 1160/2001 ΠοινΧρ 2002, 416, ΑΠ 574/1988 ΠοινΧρ 1988, 715, ΑΠ 184/1960 ΠοινΧρ 1960, 411) και δεν είναι απαραίτητο να περιγράφεται επακριβώς η αποδιδόμενη πράξη ή να ακριβολογεί νομικά ο δράστης (ΑΠ 574/1988 ΠοινΧρ 1988, 715, ΑΠ 184/1960 ΠοινΧρ 1960, 411), αρκεί να αναφέρονται γεγονότα που καθιστούν δυνατή τη δίωξη (ΣυμβΑΠ 379/1968 ΠοινΧρ 1968, 613). Αν από το ίδιο το περιεχόμενο της μήνυσης προκύπτει η ύπαρξη εμποδίου για την άσκηση δίωξης, η καταγγελία δεν είναι ικανή να οδηγήσει σε κίνηση του μηχανισμού της ποινικής δίκης (ή της πειθαρχικής διαδικασίας) ούτε και στοιχειοθετείται το έγκλημα του άρθρου 229 ΠΚ. Τέτοια εμπόδια είναι, μεταξύ άλλων, η έλλειψη στοιχείων αντικειμενικής και υποκειμενικής υπόστασης, η ύπαρξη λόγων άρσης του αδίκου και του καταλογισμού και η μη επέλευση του τυχόν απαιτούμενου εξωτερικού όρου του αξιοποίνου (ΔιατΕισΕφΙωανν 11/2002 ΠοινΔικ 2003, 1093), η ύπαρξη λόγων που αίρουν το αξιόποινο ή αποκλείουν την ποινή π.χ. η παραγραφή[3]. Το έγκλημα είναι τυπικό και συνεπώς τετελεσμένο με την περιέλευση στην αρχή της μήνυσης, αναφοράς κ.λπ., ανεξαρτήτως αν επήλθε το επιβλαβές αποτέλεσμα της δίωξης ή αν ο καταμηνυθείς τελικώς απαλλάχθηκε (βλ. ΑΠ 77/2021, δημοσιευμένη σε ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ»)[4].
Αγγελική Λιγοψυχάκη, δικηγόρος
[1] Βλ. 814/2023 ΑΠ (ΠΟΙΝ), δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ
[2] Βλ. 447/2022 ΣΤΡΑΤΟΔΙΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΠΕΝΤ), δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ
[3] Βλ. 7/2024 ΑΕΡΟΔΙΚ ΛΑΡ, δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ
[4]Βλ. 47/2022 ΣΤΡΑΤΟΔΙΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΠΕΝΤ), δημοσιευμένη στην ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ