Σχέση πρόστησης, κατ’ άρθρο 922 ΑΚ, μεταξύ κλινικής και ιατρού-εξωτερικού συνεργάτη αυτής

Από τη διάταξη του άρθρου 922 ΑΚ προκύπτει ότι σχέση πρόστησης υπάρχει όταν, στο πλαίσιο υφιστάμενης μεταξύ δύο προσώπων (φυσικών ή νομικών) δικαιοπρακτικής ή οποιασδήποτε άλλης βιοτικής σχέσης, διαρκούς ή ευκαιριακής, το ένα από τα πρόσωπα αυτά (προστήσας) αναθέτει στο άλλο (προστηθέντα), με ή χωρίς αμοιβή, την εκτέλεση ορισμένης υπηρεσίας, υλικής ή νομικής φύσεως, η οποία αποβλέπει σε διεκπεραίωση υποθέσεων και γενικότερα στην εξυπηρέτηση των επαγγελματικών, οικονομικών ή άλλων συμφερόντων του πρώτου και κατά την οποία ο δεύτερος υπόκειται στον έλεγχο ή έστω στις γενικές οδηγίες και εντολές ή μόνο στην επίβλεψη του πρώτου.

Σε περίπτωση πρόκλησης σωματικής βλάβης σε ασθενή από αδικοπρακτική συμπεριφορά ιατρού, δύναται να θεωρηθεί ο τελευταίος προστηθείς και, συνεπώς, παραλλήλως της ευθύνης του προς αποκατάσταση της ζημίας και της τυχόν ηθικής βλάβης του ασθενούς, να υφίσταται και γνήσια αντικειμενική ευθύνη της κλινικής όπου ο ως άνω ιατρός παρέσχε πλημμελώς τις υπηρεσίες του, επί τη βάσει της ιδιότητος της προστησάσης, την οποία θα θεωρηθεί, κατ’ ακολουθία, ότι έφερε το νομικό πρόσωπο της κλινικής. Στη συζητούμενη περίπτωση, βέβαια, η εκτέλεση υπηρεσίας ανατίθεται σε πρόσωπο με εξειδικευμένες επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις, τον ιατρό, οπότε ο προμνημονευθείς έλεγχος δεν απαιτείται να εκτείνεται στον τρόπο εργασίας του προρρηθέντος, αλλά αρκεί να αφορά σε μια γενική εποπτεία ή στην παροχή οδηγιών, έστω και γενικού περιεχομένου, ως προς τον τόπο, τον χρόνο και τους λοιπούς όρους εργασίας του ως άνω προσώπου, όπως έχουν κρίνει, μεταξύ άλλων, και οι ΜΠρΑθ 667/2016 και ΠΠρΘεσσαλ 8413/2005. Άλλωστε, ελλείψει των σχετικών γνώσεων, η κλινική ως κυρία της υπόθεσης δεν είναι σε θέση να ελέγξει τον τρόπο εργασίας του ιατρού (βλ. ΜΠρΑθ 667/2016). Εξ ετέρου, η παροχή ειδικών οδηγιών στον ιατρό αναφορικά με τον τρόπο διενέργειας των ιατρικών πράξεών του, διαγνωστικών ή θεραπευτικών, δεν είναι δυνατή, αφού, όπως προκύπτει από το άρθρο 24 Α.Ν. 1565/1939, ο ιατρός είναι υποχρεωμένος, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, να ενεργήσει όχι συμφώνως προς τυχόν τέτοιες οδηγίες, αλλά με πρωτοβουλία σύμφωνη με τις θεμελιώδεις αρχές της ιατρικής επιστήμης, ήτοι τα διδάγματα της εν λόγω επιστήμης και την αποκτηθείσα ειδική πείρα (βλ. ΜΠρΑθ 667/2016). Εξάλλου, πρόστηση μπορεί να υφίσταται και σε περίπτωση σύμβασης παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών (βλ. ΜΠρΑθ 667/2016). Συναφώς, η ΔΕφΠειρ 391/2008 έκρινε ότι για τη θεμελίωση της ευθύνης του προστήσαντος νοσοκομείου στο οποίο ο προστηθείς ιατρός νοσήλευσε τον παθόντα, αρκεί μια οποιαδήποτε εξάρτηση του ιατρού από το νοσοκομείο. Έτσι, ακόμη και στην περίπτωση ιατρού που συνεργάζεται με κλινική ή νοσηλευτικό ίδρυμα με τη μορφή ελεύθερης συνεργασίας, μπορεί να καταφαθεί σχέση πρόστησης, δεδομένου ότι ο ιατρός εντάσσεται στο πρόγραμμα της κλινικής ή του ιδρύματος, που, ανάλογα με τον φόρτο, καθορίζει τον τόπο και τον χρόνο παροχής της ιατρικής συνδρομής από τον προρρηθέντα.

Στην περί ης ο λόγος περίπτωση, δικαιολογητικό λόγο της, ένεκα προστήσεως, γνήσιας αντικειμενικής ευθύνης της κλινικής ή του νοσηλευτικού ιδρύματος αποτελεί το γεγονός ότι η/το τελευταία/-ο ωφελείται από τις υπηρεσίες του προστηθέντος ιατρού, διευρύνοντας το πεδίο της επιχειρηματικής δραστηριότητάς της/του· συνεπώς, εύλογο είναι να φέρει και την ευθύνη για τους κινδύνους που προκύπτουν από τη δραστηριότητα του προστηθέντος (βλ. ΑΠ 687/2013, ΑΠ 181/2011, ΑΠ 1362/2007, ΑΠ 1226/2007 ΧρΙΔ 2008.324, ΜΠρΑθ 667/2016).

Στο πλαίσιο της παρούσης αναπτύξεως, πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι η ευθύνη του επιχειρηματία της κλινικής από τη σχέση της πρόστησης με τον συνεργαζόμενο με την κλινική ιατρό δημιουργείται από την αμελή συμπεριφορά του τελευταίου κατά την παροχή των ιατρικών υπηρεσιών του τόσο εντός της κλινικής, όσο και εκτός αυτής, εφόσον πρόκειται για ιατρικές ενέργειες συναφείς και άμεσα συνεχόμενες με επέμβαση ή θεραπεία που προηγήθηκαν στον χώρο της κλινικής. Η ευθύνη από την πρόστηση, δηλαδή, καλύπτει και το απόλυτα αναγκαίο στάδιο της αποθεραπείας (βλ. ΑΠ 687/2013, ΑΠ 181/2011, ΑΠ 1362/2007, ΜΠρΑθ 667/2016).

Ανδρέας Ματσακάς

Δικηγόρος παρ’ Εφέταις

LL.M. Ποινικών Επιστημών

Advanced LL.M. Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

E-mail: info@efotopoulou.gr