Η ευθύνη του οφειλέτη για τα τυχηρά
Από την αρχή της υπαιτιότητας συνάγεται ο κανόνας ότι σε όλα τα υπό ευρεία έννοια τυχηρά ευθύνη δεν γεννάται. Αν προβλέπεται ρητά στο νόμο ή την σύμβαση ευθύνη του οφειλέτη, τότε η ευθύνη του δεν επεκτείνεται στα γεγονότα ανωτέρας βίας. Περιορίζεται στα υπό στενή έννοια τυχηρά*. Το ίδιο πρέπει να γίνει δεκτό και σε περίπτωση αμφιβολίας (Σταθόπουλος, ό.π. αρ. 111 σε. 316). Μόνο εφόσον συνάγεται ρητά, η ευθύνη εκτείνεται και στην ανώτερη βία. Σε κάθε περίπτωση, η έκταση της ευθύνης αποτελεί ζήτημα ερμηνείας του εφαρμοστέου κανόνα εν όψει του σκοπού που αυτός υπηρετεί. Έτσι λ.χ. στα «τυχαία γεγονότα» της ΑΚ 344 εδ. β΄, γίνεται δεκτό ότι περιλαμβάνεται και η ανωτέρα βία (Σταθόπουλος ό.π. αρ. 110, παρ. 19 αρ. 108. Γαζής, ΕρμΑκ 344 αρ.3. Αστ. Γεωργιάδης, Γεν. Ενοχικό ΙΙ, παρ. 20 αρ. 72). Δεν αποκλείεται πάντως με σύμβαση να αναλαμβάνεται ευθύνη και για την ανώτερη βία (π.χ. ασφάλιση ζωής, πυρός, σεισμού κ.λπ. πρβλ. την ΑΠ 850/2004 ΧρΙΔ 2004,983, που έκρινε έγκυρη τη συμφωνία περί μη απαλλαγής του μισθωτή από την υποχρέωση καταβολής του μισθώματος και όταν η χρήση του μισθίου δεν είναι δυνατή λόγω ανωτέρας βίας). Αν ο νόμος προβλέπει απαλλαγή μόνο για τα γεγονότα ανωτέρας βίας – και συνεπώς ευθύνη για τα υπό στενή έννοια τυχηρά – αυτά οριοθετούνται με την υποκειμενική ή αντικειμενική θεωρία (Απόστολος Σ. Γεωργιάδης, ΕΡΜΑΚ, τόμος 1, έκδοση 2η, άρθρα 1-946, άρθρ. 330, Κουμάνης, σελ 763 (παρ. 26).
*Υπό στενή έννοια τυχηρά: τυχαία υπό στενή έννοια είναι τα γεγονότα που δεν συνιστούν ανωτέρα βία. Ο ακριβής προσδιορισμός αυτών εξαρτάται από την οριοθέτηση της ανωτέρας βίας. Βρίσκονται εγγύτερα στην έννοια του πταίσματος.
Ναταλία Κ. Νεραντζάκη, δικηγόρος
info@efotopoulou.gr