Θέματα ερμηνείας δικαστικής απόφασης (316 ΚΠολΔ)
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 316 ΚΠολΔ αν η απόφαση είναι διατυπωμένη με τρόπο που γεννά αμφιβολίες ή είναι ασαφής, το δικαστήριο που την έχει εκδώσει μπορεί, αν το ζητήσει κάποιος διάδικος, να την ερμηνεύσει με νέα του απόφαση έτσι που η έννοιά της να γίνει αναμφίβολη. Η ερμηνεία όμως δεν μπορεί να αλλάξει το διατακτικό της αποφάσεως που ερμηνεύεται.
Όπως προκύπτει από τη διάταξη αυτή, η ερμηνεία γίνεται από το ίδιο δικαστήριο που έχει εκδώσει την αρχική απόφαση και με την ίδια διαδικασία, χωρίς χρονικό περιορισμό και μόνον ύστερα από αίτημα διαδίκου και όχι αυτεπάγγελτα. Η ερμηνεία αποβλέπει στην αποκατάσταση του αληθινού νοήματος της αποφάσεως, εφόσον αυτό δεν είναι κατανοητό από τους διαδίκους, για το λόγο ότι η διατύπωση είναι ασαφής ή αμφίβολη και, έτσι, με την ερμηνεία αίρονται οι ασάφειες και οι αοριστίες της διατυπώσεως των σχετικών σημείων της αποφάσεως με την επεξήγηση της αληθούς έννοιας και την αποκατάσταση του ακριβούς νοήματος αυτών.
Αμφίβολο, κατ’ αρχήν, θεωρείται το νόημα της αποφάσεως, όταν η λεκτική διατύπωση, λόγω των όρων που χρησιμοποιήθηκαν, οδηγεί σε διάφορες ερμηνευτικές εκδοχές, ενώ η ασάφεια της αποφάσεως πρέπει να είναι τέτοια ώστε να δυσχεραίνεται ή να καθίσταται αδύνατη η κατανόηση αυτής ή η εκτέλεσή της και η οριοθέτηση του ουσιαστικού δεδικασμένου που απορρέει απ’ αυτή.
Το δικαστήριο, ενώπιον του οποίου εισάγεται η αίτηση ερμηνείας δικαστικής αποφάσεως, θα εξετάσει, σε πρώτη φάση, αν πράγματι η απόφαση είναι ασαφής, αόριστη και με αμφίβολο νόημα. Μόνο τότε, ήτοι, αν διαγνωστεί ότι η απόφαση δεν είναι “σαφής” αλλά έχει ανάγκη ερμηνείας, θα προχωρήσει στην ερμηνεία της αποφάσεως, αναζητώντας την αληθινή βούληση του Δικαστή (και όχι το νόημα της αποφάσεως καθ` εαυτό), λαμβάνοντας υπόψη, εφόσον είναι αναγκαίο, και τα διαδικαστικά έγγραφα της δίκης, κατά την οποία εκδόθηκε η απόφαση που ερμηνεύεται (αγωγή, προτάσεις και λοιπά δικόγραφα της δίκης εκείνης). Δεν ερευνάται, δηλαδή, πώς θα ήταν ορθό να αποφανθεί το δικαστήριο κατά τη δίκη εκείνη, αλλά πώς πράγματι αποφάνθηκε. Νομικές ή ουσιαστικές πλημμέλειες της αποφάσεως δεν είναι δυνατό να καλυφθούν με τη μέθοδο της ερμηνείας. Για το λόγο αυτό δεν επιτρέπεται κατά την ερμηνεία να επανεκτιμηθούν οι αποδείξεις που είχαν διεξαχθεί. Το Δικαστήριο μάλιστα δεν έχει εξουσία με ερμηνεία ή προσθήκη νέας διάταξης να αλλοιώσει την ουσία της αποφάσεως και την έννοιά της, όπως και να συμπληρώσει παραλείψεις σε αιτήματα που είχαν υποβάλει οι διάδικοι, επειδή αυτό θα ανέτρεπε το δεδικασμένο. Το δικαστήριο κατά την ερμηνεία της απόφασής του περιορίζεται στην επεξήγηση της αληθινής έννοιάς της, δηλαδή στον καθορισμό των αόριστων και στην αποσαφήνιση των ασαφών σημείων του διατακτικού της ή και των αιτιολογιών της, όταν αυτές επέχουν θέση διατακτικού, χωρίς όμως να αλλάξει το διατακτικό της απόφασής του. Σημειώνεται ότι από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 315 και 316 ΚΠολΔ προκύπτει ότι, όπου χωρεί διόρθωση δικαστικής απόφασης, δεν χωρεί ερμηνεία της της και αντίστροφα. Κατά την, συνεπώς, αναζητείται η βούληση των δικαστών που εξέδωσαν την απόφαση που ερμηνεύεται με βάση τα στοιχεία γενικά της δίκης (Ολ.ΑΠ 12/2009, ΑΠ 480/2022) [Α.Π. 1781/2023].
Βασιλική Π. Φλωκατούλα, Δικηγόρος
info@efotopoulou.gr